Təşviş Pozunuğluluğu Nədir?
Şəxsin gələcək hadisələr və ya mövcud vəziyyətlərlə bağlı həddindən artıq narahatlıq, qorxu hiss etdiyi vəziyyətdir. Bu vəziyyət həm ruhi, həm də fiziki əlamətlərlə özünü göstərə bilər və fərdin gündəlik həyatına mənfi təsir göstərə bilər.
Təşviş, insanın gələcəkdəki qeyri-müəyyənliklər, potensial təhlükələr və ya neqativ hallar qarşısında yaşadığı sıx narahatlıq hissidir. Bu hiss hər kəsin zaman-zaman yaşadığı normal reaksiyadır; Bununla belə, təşviş pozuntusu daimi və idarəolunmaz hala gəldikdə baş verir. Narahatlıq çox vaxt insanın gündəlik həyatına mənfi təsir göstərir və iş, məktəb, sosial münasibətlər kimi sahələrdə çətinliklərə səbəb ola bilir.
Təşviş pozuntusunun fiziki əlamətlərinə ürək döyüntüsü, tərləmə, titrəmə, nəfəs darlığı və ürəkbulanma kimi simptomlar daxil ola bilər. Psixi olaraq insan daim narahat ola bilər, ən pis ssenariləri düşünə və bu düşüncələrin öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkə bilər. Təşviş pozuntusunun, müalicə prosesini daha da çətinləşdirə bilən depressiya kimi digər psixi sağlamlıq problemləri ilə də əlaqələndirilə bilər.
Təşviş pozunuğluğunun fiziki simptomlar aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Sürətlənmiş ürək döyüntüsü səbəbindən çarpıntı hissi
- Əzələ gərginliyi nəticəsində yaranan əzələ ağrıları və ya spazmları
- Sürətlənmiş nəfəs səbəbiylə nəfəs darlığı və ya sürətli nəfəs
- Həzm sistemi təsirləndiyi üçün ürəkbulanma və ya mədə krampları
- Əllərdə və ayaqlarda qan axınının dəyişməsi ilə soyuq tərləmə və ya titrəmə
- Güclü stress nəticəsində başgicəllənmə və ya başgicəllənmə hissi
- Bədəndə artan kortizol səbəbiylə həddindən artıq tərləmə
Psixi simptomlar aşağıdakı kimi ifadə edilir:
- Daimi narahatlıq və ya qorxu hissi
- Heç bir səbəb olmadan narahatlıq və ya gərginlik hissi
- Gələcəklə bağlı daim mənfi düşüncələr inkişaf etdirir
- Nəzarətin itirilməsi və ya yaxınlaşan fəlakət hissi
- Səbirsizlik və ya güclü stresslə asanlıqla qəzəblənmək
- Gündəlik fəaliyyətlərdən həzz ala bilməmək və ya marağı itirmək
- Qərar verməkdə çətinlik çəkmək və ya daimi qərarsızlıq yaşamaq
Təşviş Pozutusunun Əlamətləri
Pozunuğluluğun səbəbləri kompleks amillərin birləşməsindən yarana bilər. Təşviş pozğunluqlarının inkişafında genetik faktorlar mühüm rol oynaya bilər. Digər ailə fərdlərinin hər hansısa birində bu pozuğluluqdan əziyyət çəkirsə, sizin də bu vəziyyəti yaşamaq ehtimalınız daha yüksək ola bilər. Genetik meyl bir insanın stresli vəziyyətlərə daha həssas olmasına və narahatlığa daha çox meylli olmasına səbəb ola bilər.
Ətraf mühit faktorları da təşvişin inkişafında təsirli ola bilər. Uşaqlıqdakı çətin vəziyyətlər, ailə münaqişələri, sosial təzyiqlər və ya maliyyə çətinlikləri kimi stresli həyat hadisələri təşviş riskini artıra bilər. Bundan əlavə, daimi stress altında yaşamaq insanın narahatlıq səviyyəsini artıra və narahatlığın xroniki hala gəlməsinə səbəb ola bilər.
Travmatik təcrübələr təşvişi ən güclü tətiklərindən biridir. Qəza, zorakılıq, təbii fəlakətlər və ya çox dəyər verdiyiniz şəxslərin itkisi kimi travmatik hadisələr insanın beynində dərin izlər buraxa bilər ki, bu da gələcəkdə təşviş pozğunluğuna səbəb ola bilər.