Major depressiya nədir?
Major depressiya insanın gündəlik fəaliyyətə marağını azaltmaqla onun həyatına tamamilə təsir edən və emosional depressiyaya səbəb olan əhval pozğunluğudur. Major depressiya hormonal pozğunluqlardan qaynaqlana bilər, irsi də ola bilər və ya iqtisadi vəziyyət kimi ətraf mühit amillərinə görə inkişaf edə bilər. Nəticədə yaranan emosional depressiya zamanla insanın yemək vərdişləri, yuxu vərdişləri və gündəlik işləri yerinə yetirmə tərzi dəyişir. İnsanda hətta ev işləri görmək, işləmək, təmiz hava qəbul etmək kimi gündəlik işlərə qarşı da istəksizlik yaranmağa başlayır. İnsan hər hansı bir fəaliyyət üçün enerji çatışmazlığı və yorğunluq hiss edir və artıq həyatdan həzz ala bilmir.
Major depressiyanın hansı növləri var?
Major depressiya səbəb və simptomlarına görə dəyişir. Depressiyanın növünün müəyyən edilməsi müalicəni asanlaşdıra bilər.
Doğuşdan sonra (postpartum) depressiya
Doğuşdan sonrakı depressiya, doğuşdan sonra artan məsuliyyətlər səbəbiylə inkişaf edən böyük depressiya növüdür. Doğuşdan sonra bir neçə həftədən bir neçə aya qədər davam edə bilər.
Psixotik depressiya
Psixotik simptomlar major depressiyanın depressiya əlamətlərinə əlavə olaraq baş verir. Psixotik simptomlara orada olmayan şeyləri görmək və eşitmək (halüsinasiyalar), yalançı inanclar (xəyallar) və başqalarına qarşı həddindən artıq şübhə (paranoyya) daxildir. Digər depressiya növləri ilə müqayisədə daha çox fərqlənən simptomlara malikdir.
Mövsümi depressiya
Günəş şüalarının uzaqlaşdığı müəyyən fəsillərdə özünü büruzə verir. Ümumiyyətlə payız və qış aylarında daha çox rast gəlinir.
Melankolik depressiya
Bu, həyatın bir hissəsi olan bütün fəaliyyətlərə qarşı istəksizliyi ifadə edən bir depressiya növüdür. İnsan özünü son dərəcə kədərli və geri çəkilmiş hiss edir.
Premenstrüel dismorfik pozğunluq
Qadınlarda menstruasiya zamanı inkişaf edən və bir neçə həftə davam edə bilən depressiyadır. Menstruasiya zamanı inkişaf edən iştahın artması, yorğunluq və əsəbilik premenstrüel dismorfik pozğunluqdan qaynaqlana bilər.
Major depressiyanın əlamətləri hansılardır?
Major depressiya əsasən insanın əhval-ruhiyyəsinə mənfi təsir göstərir və simptomlar bu çərçivədə baş verir. Semptomların 2 həftədən çox davam etməsi diaqnoz qoymağa kömək edir.
- Kədər hissi
- Halsızlıq
- Dəyərsizlik hissi
- İntihar düşüncəsi
- Artan yuxu vaxtı
- Səbəbsiz kilo itkisi və ya artım
- Artıq əvvəllər həzz alınan fəaliyyətlərdən həzz almır
Qadınlarda və kişilərdə major depressiya
Menstruasiya, hamiləlik, doğum və menopoz kimi qadına xas faktorlar, yeniyetməlik dövründən başlayaraq qadınlarda kişilərə nisbətən iki dəfə çox böyük depressiyaya səbəb olur. Kişilərdə depressiyanın əlamətləri özünü daha çox həddindən artıq əsəbilik və ailədən uzaqlaşmaq istəyi kimi göstərdiyi üçün depressiya normal sayıla bilər və gec müşahidə oluna bilər. Eyni zamanda baş ağrısı, həzm problemləri və bel ağrıları kişilərdə depressiya əlamətlərini qadınlardan fərqləndirir. Müalicə üsulları hər iki cins üçün eynidir. İnsan özünü daha yaxşı hiss edir və depressiyadan daha az təsirlənir.